نقص دیواره ی بین بطنی

نقص دیواره ی بین بطنی

سوراخ بین دو بطن قلب یا VSD

در دوران جنینی بین بطن راست و بطن چپ قلب، منفذ یا دیواره ای وجود دارد که به مرور تکمیل می شود، وجود این دیواره در مرحله جنینی حیاتی است ، چون انتقال خون از بطن راست به بطن چپ از طریق همین مجرا انجام می شود. این مجرا پس از تولد باید به صورت طبیعی بسته شود، اگر این اتفاق نیفتد به این حالت Ventricular Septal Defect که به اختصار VSD نامیده می شود،
یا سوراخ بین دو بطن گفته می شود.
نقص دیواره بین بطنی یا VSD نقصی است که در سپتوم بین بطن چپ و بطن راست به وجود می آید. سپتوم یک دیواره است که نواحی راست و چپ قلب را از یکدیگر مجزا می کند. در اثر این نقص خون بطن چپ که قبلا از اکسیژن اشباع شده است به بطن راست رفته و مجددا به ریه فرستاده می شود. این امر نه تنها سبب افزایش کار قلب و بزرگی آن می شود بلکه حجم بیشتری از خون از طریق بطن راست به درون ریه رانده می شود و باعث پرخونی ریه می شود. و در نتیجه موجب افزایش بار کاری سمت راست قلب و ریه ها
می شود. انتقال فشار بالاتر بطن چپ به بطن راست از طریق سوراخ VSD سبب می شود که حجم بالای خون بطن راست با فشار بالا وارد عروق ریوی شده و فشار عروق ریوی را بالا ببرد.
شدت این نقص از نظر اندازه از یک سوراخ بسیار کوچک تا فقدان کامل دیواره بین بطنی که منجر به ایجاد بطن مشترک می شود متفاوت است. نقص دیواره بین بطنی، یکی از شایع ترین نقوص مادرزادی قلبی در نوزادان تازه متولد شده و کودکان محسوب می شود و یک سوم کل بیماری های قلبی مادرزادی را شامل
می شود. از هر هزار نوزادی که متولد میشوند ۲ تا ۶ نفر به آن مبتلا هستند و در اکثر آن ها علت پیدایش آن نامشخص است.
این سوراخ با افزایش سن در کودکان خود به خود بسته شده و اثری از این مشکل باقی نمی ماند. گفته می شود در 75 درصد موارد این مشکل تا 10 سالگی به کلی برطرف می شود.

چه عواملی باعث بروز نقص دیواره بین بطنی
در نوزادان و کودکان می شود؟

علت این نقص در اغلب افراد ناشناخته است اما پزشکان متخصص قلب معتقدند ژنتیک یکی از مهمترین عوامل این بیماری است.
علت اصلی سوراخ بودن قلب نوزاد می تواند یک نقص مادرزادی قلب باشد که عوامل ژنتیکی می توانند در بروز آن تاثیر داشته باشند. مشاهده شده است که والدین با نقص مادرزادی قلبی احتمالاً این عارضه را به فرزند خود منتقل می کنند.

همچنین شناخته شده است که اختلالات ژنتیکی باعث نقص مادرزادی قلب نیز می شوند. به عنوان مثال ، سندرم داون یک اختلال ژنتیکی است. بیشتر نوزادانی که مبتلا به سندرم داون هستند از نقایص مادرزادی قلب  همچون سوراخ بودن قلب نوزاد رنج می برند. سوء مصرف دخانیات همچنین به ویژه در صورتی که زنان در حین بارداری سیگار کشیدن را ترک کنند ، باعث ایجاد VSD در نوزادان می شود.
و همچنین بعضی بیماری های ویروسی، استفاده خودسرانه از داروها در دوران بارداری و نیز قرار گرفتن در برابر اشعه گاما می تواند باعث ایجاد نارسایی های قلبی و سوراخ قلب نوزاد شود.

علائم و نشانه های VSD در نوزادان و کودکان

یک بررسی معمول در طی چند هفته اول تولد نوزاد
می تواند VSD را شناسایی کند. هنگامی که خون بین بطن های چپ و راست جریان می یابد ، صدای خاص و لرزشی را ایجاد می کند که به نام سوفل قلب معروف است. صدای ناشی از VSD مشخص است و پزشک آن را بر خلاف سوفل ناشی از عوامل دیگر تشخیص می دهد.

در صورت وجود VSD های متوسط ​​تا بزرگ ، ممکن است کودک سریع تر از حد معمول نفس بکشد و هنگام تغذیه علائم خستگی را نشان دهد.

کودک مبتلا به VSD ممکن است تمایل داشته باشد که گریه کند. همچنین این نوزادان بسیار کند وزن میگیرند.
در سوراخ های کوچک که حجم اندکی از خون از سوراخ عبور می کند، بزرگی قلب و پرخونی ریه وجود ندارد و بیماران معمولا بدون علامت هستند. در سوراخ های متوسط و بزرگ کار قلب افزایش یافته و ممکن است بیمار دچار نارسائی قلب شود.

در معاینه بالینی ضربان قلب شدت پیدا می کند و صدای عبور خون از سوراخ دیواره قلب به صورت سوفل قلبی شنیده می شود. بیماران ممکن است دچار تنفس تند، تعرق در هنگام تغذیه و عدم رشد کافی شوند. به علت پر خونی ریه بیمار بصورت مکرر دچار عفونت ریه
می شود.

در عکس برداری از قفسه سینه بزرگی قلب دیده
می شود .تشخیص کامل با اکوکاردیوگرافی ممکن
می شود . گاهی جهت ارزیابی ضایعات دیگر همراه VSD ویا ارزیابی دقیق فشار خون درون قلب و فشار عروق ریوی انجام کاتتریزاسیون ضرورت می یابد.

اکثر بیماران با سوراخ های متوسط وبزرگ در اوایل
شیر خوارگی علائم بیماری را نشان می دهند. اکثر این بیماران وقتی به سنین بالای دو سالگی می رسند در صورتی که درمان نشده باشند یا به علت بالا رفتن فشار عروق ریوی غیر قابل درمان هستند و یا سوراخ بین بطنی آنها کوچک شده است. این امر اهمیت درمان به موقع بیماران مبتلا به  سوراخ های متوسط و بزرگ را نشان می دهد.


سوراخ بین بطنی ( VSD) چگونه تشخیص داده
می شود؟

انواع سوراخهای قلب نوزاد در معاینه های چند هفته اول تولد تشخیص داده می شود. وقتی که خون بین بطن چپ و راست حرکت می کند پزشک می تواند صدای سوفل قلب را بشنود. اگر او متوجه علائم سوراخ قلب شود شما را به متخصص قلب کودکان ارجاع
می دهد. متخصص قلب کودکان با انجام معاینه و بررسی سابقه سلامت نوزاد، اگر به سوراخ های قلبی شک داشته باشد ممکن است این تست ها را انجام بدهد:

استفاده از اشعه ایکس برای تصویر کردن قلب و اندام در برگیرنده آن.

اکوکاردیوگرافی قلب که فعالیت الکتریکی قلب را نشان می دهد. اکوکاردیوگرافی آزمایش بدون دردی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می کند. امواج صوتی (اولتراسوند) به قلب فرستاده شده و از قسمتهای مختلف قلب منعکس
می شوند. دستگاه رایانه این امواج صوتی را به تصاویر تبدیل می کند. اکو به پزشک اجازه می دهد تا هرگونه مشکلی در قلب یا نحوه کار قلب را به وضوح مشاهده کند. اکو برای تشخیص سوراخ قلب و دنبال کردن این عارضه در طول زمان بسیار مفید است.

کاتتریزاسیون قلبی (آنژیوگرافی) برای بدست آوردن اطلاعاتی راجع به ساختار قلب، فشار خون و سطح اکسیژن داخل قلب، استفاده می شود. این آزمایش زمانی توصیه می شود که آزمایش های دیگر موثر نیستند.


درمان VSD

جراحی سوراخ بین بطنی

اگر کودک بسیار بدحال بوده یا بیش از یک سوراخ بین بطنی داشته باشد جراحی اولیه برای رفع علائم و کاهش فشار بالای ریه ضرورت خواهد یافت. در این عمل (بندینگ شریان ریوی) شریان ریه تنگ می شود تا جریان خون ریه کم شود. پس از چندی که کودک بزرگتر
می شود جراحی دوم برای برداشتن بند و بستن سوراخ بین بطنی بصورت قلب باز انجام خواهد شد.
بستن سوراخ بزرگ با جراحی قلب باز معمولا در شیرخوارگی یا کودکی حتی در بیماری که علائم چندانی ندارد برای پیشگیری از عواقب بعدی انجام می شود. معمولا با وصله ای از ماده مصنوعی یا پرده دور قلب (پریکارد) که دور تا دور سوراخ بین بطنی دوخته
می شود، سوراخ را می بندند.

کمی بعد این وصله با بافت طبیعی پوشاننده قلب پوشیده شده و جز ثابت ساختمان قلب می شود.
بعضی از سوراخ ها را می توان بدون وصله دوخت و بست و گاه امکان دارد بعضی از سوراخ های بین بطنی را در Cath Lab بست.

عمل جراحی معمولا تنها در صورتی برای VSD های کوچک پیشنهاد می شود که فرد به اندوکاردیت مبتلا شده یا محل این سوراخ عملکرد یکی از دریچه های قلبی را تحت تاثیر قرار دهد. اندوکاردیت یک عفونت قلبی است که می تواند در اثر نقص دیواره بین بطنی به وجود آید.

در صورتی که VSD بزرگ باشد، فشار درون ریه ها تعیین کننده بسته شدن یا نشدن آن در بیماران بالغ است. در حالی که انجام جراحی برای بیماران دارای فشار ریوی پایین مفید است، امکان دارد این جراحی برای افراد مبتلا به فشار ریوی بالا مفید واقع شده یا نشود.

یک متخصص قلب باید به صورت متداول فرد بیمار را معاینه کند. در صورتی که VSD کوچک بوده، در هنگام کودکی بسته شده و مشکلات دیگری شناسایی نشده اند ملاقات های 3 تا 5 ساله کافی هستند.

این بیمار چه فعالیت هایی می تواند انجام دهد؟

اگر در کودک سوراخ بین بطنی کوچک بوده یا با جراحی بسته شده باشد کودک شما از نظر فعالیت فیزیکی نیاز به مراقبت خاصی ندارد و می تواند در فعالیتهای طبیعی سن خود بدون خطر اضافه شرکت کند. در آینده متخصص قلب کودک شما بر اساس موقعیت سوراخ بین بطنی کودک را از نظر مشکلات غیر شایع بطور دوره ای باید معاینه کند. به ندرت کودکان بزرگتر با سوراخ بین بطنی کوچک به علت مشکلات همراه (مثلا نشت خون از دریچه های قلبی) نیاز به جراحی پیدا
می کنند. چشم انداز دراز مدت این بیماری خوب است و معمولا به دارو یا جراحی دیگری نیاز ندارد.


عوارض نقص دیواره بین بطنی در نوزادان و کودکان

بیماران مبتلا به VSD های کوچک و بسته نشده در معرض خطر ابتلا به یک عفونت قلبی به نام
" اندوکاردیت " هستند. امکان دارد، دریچه آئورت دچار نشتی خون شود و باید آن را پایش کرد. بیمارانی که VSD آن ها در اوایل زندگی ترمیم شده با احتمال کمتری به مشکلات چشم گیر و بلند مدت دچار می شوند.
در صورتی که VSD بدون نشتی خون از محل پچ (یک لایه ساخته شده از مواد خاص) به صورت کامل بسته شود، خطر ابتلا به عفونت ناشی از آن (اندوکاردیت) به حداقل می رسد.

به ندرت امکان دارد که فرد به ضربان های نامنظم قلبی دچار شود. در برخی افراد، امکان دارد پس از ترمیم VSD توانایی انقباض عضله قلب کاهش یابد. در صورت بروز نارسایی قلبی ناشی از ضعف عضله قلب، دارو هایی جهت کنترل تجمع مایعات (دیورتیک)، کمک به پمپاژ بهتر قلب و کنترل فشار خون به بیمار داده
می شود. در بیمارانی که به صورت غیر متداول به نقص دیواره بین بطنی و فشار خون ریوی بالا مبتلا می شوند امکان دارد به درمان پزشکی نیاز باشد.

راه های پیشگیری از VSD در نوزادان و کودکان

اشخاصی که وابستگان درجه اول آنها به این نوع از مشکلات دچار هستند، احتمال ابتلای کودک آنها به بیماری قلبی مادرزادی بیشتر می شود. به طوری که پیش بینی می شود شیوع مشکلات قلبی در این نوزادان ۱۰ برابر بیشتر از کودکانی است که در خانواده، فرد مبتلا به بیماری قلبی ندارند. پرهیز از مصرف دارو بدون مشورت پزشک در دوران بارداری، دوری مادر از قرار گرفتن در معرض اشعه و امواج صوتی همچنین معاینه نوزادان در بدو تولد به ویژه در کودکانی که نزدیکان آنها دارای بیماری قلبی هستند در پیشگیری از ابتلای جنین به مشکلات مادرزادی قلبی کمک کننده است.